İşlevsel İletişim Bölüm İki

İşlevsel İletişim Bölüm 2:

Bu bölümde temel giriş yaptığımız işlevsel iletişimi biraz daha genişletiyoruz. Problem davranışların ortaya çıkmasının sebepleri vardır. İlk bölümde de anlattığımız şekli ile çocuğun bir ifadesi vardır. Problem davranışlar

(a) sosyal ilgi ve dikkat elde etme,

(b) nesne elde etme,

(c) duyusal uyaran elde etme ve

(d) istemeyen bir durumdan kaçma

 

olmak üzere dört temel işleve hizmet ederler (Erbaş, 2003). Burada her birisini ayrı ayrı ele alacağız. Buradaki dört ana işlevin tamamı, sosyal ederi olan işlevlerdir. Yani problem davranışların yüzdelik oranda büyük bir çoğunluğu (ki öfke kontrolü ile ilgili bilimsel yaklaşımların verileri ile yüzde 92’si) çevresel etmenlerle ortaya çıkmaktadır. Demek ki bizler çevresel etmenleri düzenleyebilirsek (olması gerektiği gibi) problem davranışların cereyan etme süre , zaman ve dozlarını günden güne azaltabiliriz.

Mirenda (1997) gerçekleştirdiği bir alanyazın taraması çalışmasında yapılan araştırmaların, bireyler  alternatif bir iletişim biçimini öğrendiklerinde problem davranışlarında azalmayı rapor ettiğini ifade etmektedir. Bu rapor sonucuna odaklandığımızda da çözümün gene sosyal içerikli olduğu görünmektedir. Zira iletişim kabiliyeti, sosyal ortamda kullanılmaktadır !

Problem davranışların değiştirilmesi pek çok alan uzmanı tarafından herhangi bir müdahale programının ilk basamağı olarak görülmekte iken problem davranışın yerine hangi davranışların konulacağı da önemli bir soru olarak belirtilmektedir (Carr ve Durand, 1985). Bu bağlamda, işlevsel iletişim öğretimi, problem davranışın işlevinin ve bu davranışla aynı işlevi görecek iletişim davranışının doğru belirlenmesi için ayrıntılı ve eksiksiz bir değerlendirmeyi gerektirmektedir. Bu ayrıntılı değerlendirme işlevsel analiz kullanılarak gerçekleştirmekte iken, işlevsel analiz, bir davranış ya da davranış grubunun sürmesine etki eden sonuçların tanımlandığı bir işlem süreci ve müdahale programının kritik ilk basamağı olarak ifade edilmektedir (Akt., Braitwaite ve Richdale, 2000; Repp ve Kash, 1994). Bu süreç kendiliğinden ortaya çıkan ve problem davranışla ilgili olabilecek bir dizi doğal olayı göz önünde bulundurarak bireyi izlemeyi içermektedir (Mirenda, 1997). Bu gözlemler iki ya da daha fazla koşulda gerçekleştirilmektedir. Bu koşullar (a) arzulanan nesne, (b) kaçma/kaçınma ve (c) sosyal ilgi ve dikkat olarak isimlendirilmektedir (Iwata, Dorsey, Slifer, Bauman ve Richman, 1994).

Nelere Dikkat Etmeliyiz

Bireyin hoşlandığı bir nesne ile bir süre etkileşime girmesine izin verilerek bu sürenin sonunda nesne ulaşamayacağı şekilde ondan uzaklaştırılmakta; bu durumda bireyin problem davranış sergileyip sergilemediği ve nesneyi yeniden elde etmesi ile problem davranışın sona erip ermediği  gözlenmektedir. Kaçma/kaçınma olarak isimlendirilen koşulda bireye tamamlaması için bir görev verilmekte ve bu görevin gerçekleştirilmesi sırasında meydana gelen problem davranışın, bireyin etkinliği tamamlamadan bırakmasına izin verildiğinde sona erip ermediği gözlenmektedir. Sosyal ilgi ve dikkat olarak isimlendirilen koşulda ise bireyin gerçekleştirdiği bir etkinlik sırasında ona yöneltilen sosyal ilgi ve dikkatin problem davranışa sebep olup olmadığı ya da bireye sosyal ilgi ve dikkat sağlanmadığında problem davranışın ortaya çıkıp çıkmadığı gözlenmektedir. Problem davranışların meydana geldiği çevresel değişkenlerin tanımlanmasında kullanılan işlevsel analizin, problem davranışları değiştirmek üzere uygulanacak müdahalelere karar verilmesi ve programların desenlenmesinde çok büyük bir öneme sahip olduğu vurgulanmaktadır (Hanley, Piazza, Fisher, Conrucci ve Maglieri, 1997).

Daha önce de belirtildiği gibi bireyin problem davranışın yerine koyabileceği ve bunun karşılığında pekiştireç elde edebileceği yeni davranışın öğretiminde işlevsel iletişim öğretimi kullanılabilmektedir (Brown ve diğ., 2000; Carr ve Durand, 1985). İşlevsel iletişim öğretimi problem davranışların azaltılmasında ve/veya ortadan kaldırılmasında kullanılan, alternatif davranış öğretimine dayalı bir tekniktir. Son yıllarda konuya ilişkin olarak daha fazla bilimsel dayanak elde etmekte ve işlevsel iletişim öğretimi davranışa alternatif yanıt sağlayan bir işlem süreci olarak nitelenmektedir (Durand, Berotti ve Weiner, 1993; Akt: Braitwaite ve Richdale, 2000). Problem davranışı azaltarak alternatif davranışı artırmanın amaçlandığı alternatif davranış öğretiminin dört temel dayanağı Erbaş (2003) tarafından şöyle listelenmiştir:

(1) problem ve alternatif davranışlar, ortaya çıktıkları bağlamda bulunan uyaranlardan etkilenmektedir,

(2) problem davranışlar bir işleve hizmet ettikleri için meydana gelmektedir

(3) problem davranışlar, hizmet ettikleri işlevin aynısına sahip alternatif davranışların öğretilmesi ile azaltılabilir ve

(4) alternatif davranış öğretimi ekip  alışmasını gerektiren bir davranış değiştirme tekniğidir.

 

İşlevsel İletişim Bölüm Bire Gitmek İçin Tıklayın. 

Diğer bölümler de en kısa zamanda ayarlanacak.

Bir yanıt yazın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.